DELEN
Gepubliceerd: 24 maart 2025
De afgelopen jaren zien we steeds vaker regenboogvlaggen wapperen bij overheidsgebouwen, worden regenboogzebrapaden geschilderd en zetten tv-programma’s zoals Make Up Your Mind zichzelf neer als ‘inclusief’. Op het eerste gezicht lijkt dit een positieve ontwikkeling: zichtbaarheid voor de queer gemeenschap groeit. Maar hoeveel diepgang schuilt er werkelijk achter deze symbolische gebaren? Is dit gemaksactivisme – het omarmen van oppervlakkige zichtbaarheid zonder echte inzet – niet eerder schadelijk dan behulpzaam?
Symboliek zonder substantie
Het ophangen van regenboogvlaggen door gemeenten of bedrijven lijkt een daad van inclusie en steun. Toch is het vaak niet meer dan een symbolische geste. Deze initiatieven kunnen waardevol zijn als ze samengaan met structurele veranderingen en daadwerkelijke ondersteuning van de queer gemeenschap. Al te vaak ontbreekt echter die diepere laag. Een regenboogvlag voor het gemeentehuis tijdens Pride Month is een gemakkelijke manier om betrokkenheid te tonen zonder dat er bijvoorbeeld wordt gekeken naar de veiligheid van queer personen in de buurt of de toegankelijkheid van gemeentelijke diensten voor deze groep.
Regenboogzebrapaden zijn een ander voorbeeld van oppervlakkig activisme. Ze bieden een leuk fotomoment, maar dragen weinig bij aan het dagelijks welzijn van queer mensen. In sommige gevallen leiden deze symbolen zelfs tot vandalisme en negatieve reacties, zonder dat er een constructieve dialoog volgt over acceptatie en gelijkheid. Wanneer bedrijven en overheden de regenboog enkel als marketinginstrument gebruiken, ontstaat het risico dat de diepere betekenis van deze symbolen verloren gaat. Wat blijft, is een lege omhulling die eerder eigenbelang dient dan daadwerkelijk iets bijdraagt aan emancipatie.
Advertentie
Foto: Gouwenaar
De nadruk ligt op het entertainen van een breed mainstream publiek
Gemaksactivisme in de media
Tv-programma’s zoals Make Up Your Mind – waarin bekende Nederlanders in drag strijden – presenteren zich als inclusief en vooruitstrevend. Hoewel drag als kunstvorm en uiting van queer cultuur een rijke geschiedenis kent, worden in dit programma te veel stereotypen uitvergroot. De nadruk ligt op het entertainen van een breed mainstream publiek eerder dan op het vergroten van begrip voor de diversiteit binnen de queer gemeenschap.
Het probleem is niet dat drag gebruikt wordt als entertainment, maar dat het gebeurt zonder een context waarin queer stemmen echt centraal staan. Drag is veel meer dan glitter en glamour. Het is een middel van verzet, zelfexpressie en een manier om gendernormen kritisch te bevragen. Door deze diepere lagen niet te belichten, blijft het programma steken in oppervlakkigheid. Het speelt in op gemaksactivisme door inclusie te verpakken als amusement, zonder verantwoordelijkheid te nemen voor de boodschap die wordt uitgedragen.
De impact hiervan is niet onschuldig. Voor mensen die weinig contact hebben met de queer gemeenschap, vormen dergelijke programma’s soms hun enige referentiepunt. Als dat referentiepunt vooral draait om karikaturen en stereotype grappen, blijven hardnekkige misvattingen bestaan. Queer mensen die niet voldoen aan de ‘leuke’, flamboyante representaties voelen zich daardoor mogelijk nog minder gehoord.
Advertentie
Foto: PXhere
Echte gelijkheid vraagt veel meer dan alleen zichtbaarheid
De prijs van oppervlakkigheid
Een oppervlakkige benadering van queer acceptatie kan zelfs schadelijk werken. Wanneer symbolen zoals de regenboogvlag commercieel worden ingezet zonder diepere betrokkenheid, versterkt dit het idee dat zichtbaarheid genoeg is. Hierdoor wordt vergeten dat echte gelijkheid veel meer vraagt dan alleen zichtbaarheid. Discriminatie op de werkvloer, geweld tegen queer personen en het gebrek aan adequate gezondheidszorg zijn structurele problemen die niet worden opgelost door marketingcampagnes of symbolische acties.
Er is sprake van een kloof tussen zichtbaarheid en daadwerkelijke steun. Terwijl bedrijven tijdens Pride Month vrolijk vlaggen hijsen, blijven veel queer medewerkers kampen met microagressies en een onveilig werkklimaat. De vraag rijst dan: helpt deze zichtbaarheid daadwerkelijk de queer gemeenschap of wordt queer cultuur ingezet als marketinginstrument? Dit oppervlakkige activisme leidt niet tot structurele veranderingen. Het geeft een vals gevoel van vooruitgang. Hierdoor worden urgente kwesties genegeerd en wordt de indruk gewekt dat de strijd al gestreden is.
Gemaksactivisme is aantrekkelijk omdat het weinig inspanning vraagt en snel resultaat lijkt te bieden. Het haalt de scherpe randjes van de strijd voor acceptatie af, waardoor diepgaande gesprekken worden vermeden. Juist die scherpe randjes zijn nodig om werkelijk vooruitgang te boeken. Het gaat niet om zichtbaarheid alleen, maar om veiligheid, gelijke rechten en respect voor de volledige diversiteit binnen de queer gemeenschap.
Symbolische steun zoals regenboogvlaggen en oppervlakkige mediarepresentatie kunnen bijdragen aan zichtbaarheid. Ze zijn echter onvoldoende wanneer ze niet gepaard gaan met daadwerkelijke actie en bewustwording. Als queer gemeenschap moeten we kritisch blijven op wie ons ondersteunt en op welke manier. Inclusie is meer dan marketing. Het vraagt om oprechte betrokkenheid en inzet voor structurele verandering. We moeten voorbij het gemaksactivisme streven, naar een wereld waarin zichtbaarheid geen doel op zich is, maar een stap richting werkelijke gelijkheid.
Jouw steun maakt het verschil!
Queer Nederland draait op de inzet en passie van een geweldig en uniek team dat zich dagelijks inzet om onze lhbtiq+ community van relevante en diepgaande content te voorzien. In deze roerige tijden is het essentieel dat we onze verhalen blijven vertellen, maar daarvoor hebben we jouw hulp nodig! Door Queer Nederland te steunen draag je bij aan het vertellen van meer diverse verhalen en het creëren van frisse content die bijdraagt aan de zichtbaarheid, acceptatie en emancipatie van de lhbtiq+ gemeenschap.
Steun de toekomst en doneer wat je kunt missen. Of het nu €5, €50, €500 of een ander bedrag is, jouw bijdrage helpt ons om een onafhankelijk en breed gedragen lhbtiq+ platform van Nederland te creëren.