DELEN
Gepubliceerd: 14 juli 2025
Waarom er minder LHBTQIA+’ers van middelbare leeftijd zijn: de blijvende impact van de aidscrisis?
Uit cijfers van het CBS blijkt dat de leeftijdsverdeling binnen de LHBTQIA+-gemeenschap in Nederland opvallend anders is dan die van mensen die zich niet als LHBTQIA+ identificeren. Vooral mensen tussen de 25 en 64 jaar zijn minder vertegenwoordigd. Tegelijkertijd zijn jongeren en 65-plussers juist wat oververtegenwoordigd. Wat is hier aan de hand? Een belangrijke verklaring is de aidscrisis van de jaren tachtig en negentig. Deze had een grote impact op de LHBTQIA+-gemeenschap. In dit artikel leggen we uit hoe die crisis tot op de dag van vandaag nog zichtbaar is in de cijfers.
Een ‘leegte’ in de cijfers: wat gebeurde er met Generatie X en oudere millennials?
Kijk je naar de cijfers van het CBS, dan zie je het volgende:
- Van de LHBTQIA+-groep is 19,4% tussen de 15 en 24 jaar oud (tegenover 14,3% bij niet-LHBTQIA+).
- 30,9% is tussen de 25 en 44 jaar (tegenover 31,7%).
- 26,3% is tussen de 45 en 64 jaar (tegenover 32,5%).
- 23,4% is 65 jaar of ouder (tegenover 21,4%).
Leeftijdsverdeling LHBTQIA+ tegenover niet-LHBTQIA+
- niet-LHBTQIA+
- LHBTQIA+
Vooral de groepen tussen 25 en 64 jaar vallen op: die zijn duidelijk kleiner dan in de rest van de bevolking. Deze mensen zijn nu tussen de 45 en 64 jaar oud, en dat zijn precies de generaties die in de jaren tachtig en negentig jongvolwassen waren – dus Generatie X en oudere millennials.
Tijdens die periode sloeg de aidscrisis hard toe, vooral binnen de homogemeenschap. In Nederland overleden tussen 1983 en 2007 meer dan 4.300 mensen aan aids. In het piekjaar 1994 stierven er alleen al dat jaar 444 mensen (CBS). Het is aannemelijk dat veel van deze mensen tot de LHBTQIA+-gemeenschap behoorden.
Die zware verliezen zijn nu nog zichtbaar. Omdat een deel van de mensen uit deze leeftijdsgroepen er simpelweg niet meer is, zijn deze generaties ondervertegenwoordigd in de cijfers. En omdat alle percentages samen opgeteld altijd 100% moeten zijn, betekent dit automatisch dat de andere leeftijdsgroepen relatief groter lijken.
Advertentie
Foto: Freepik
" De cijfers van nu zijn niet alleen een momentopname, maar ook een spiegel van het verleden."
Waarom zijn er dan zoveel 65-plussers?
Je zou denken dat oudere mensen minder vaak LHBTQIA+ zijn – bijvoorbeeld omdat ze zich minder snel uitspreken over hun identiteit. Toch is dat beeld niet terug te zien in de cijfers. Binnen de LHBTQIA+-groep is het aandeel 65-plussers zelfs groter dan bij mensen buiten de gemeenschap (23,4% versus 21,4%).
Hoe kan dat? Waarschijnlijk heeft dat te maken met het feit dat veel LHBTQIA+’ers van deze generatie pas op latere leeftijd uit de kast zijn gekomen. In hun jongere jaren was er minder acceptatie, en hielden ze hun identiteit vaak verborgen. Daardoor waren ze in de jaren tachtig en negentig minder zichtbaar – en ook minder betrokken bij de LHBTQIA+-gemeenschap zoals die toen bestond.
Daarnaast werd de medische zorg rond hiv en aids na de jaren negentig veel beter. Vanaf 1996 kwam er een combinatietherapie die het virus onder controle kon houden. Daardoor overleden veel minder mensen. In 2002 stierven er bijvoorbeeld nog ‘maar’ 89 mensen aan aids, en sindsdien bleef dat aantal vrij stabiel rond de 50 per jaar (CBS).
Wat je dus ziet, is dat de 65-plussers de crisis grotendeels overleefden. Ze liepen vaak minder risico omdat ze minder openlijk LHBTQIA+ waren, of omdat ze simpelweg geluk hadden. Tegelijkertijd zijn ze in de cijfers relatief groter geworden, doordat de generaties na hen veel leden zijn kwijtgeraakt.
Advertentie
Foto: Queer Nederland
" Die zware verliezen zijn nu nog zichtbaar. "
Jongeren komen vaker uit de kast – maar lijkt dat meer dan het is?
Jongeren tussen de 15 en 24 jaar maken 19,4% uit van de LHBTQIA+-groep, tegenover 14,3% bij de rest van de bevolking. Dat is een opvallend verschil. Een belangrijke reden is dat jongeren zich tegenwoordig makkelijker en sneller uitspreken over hun seksuele oriëntatie of genderidentiteit. Er is meer acceptatie en zichtbaarheid dan vroeger.
Maar er speelt nog iets mee: doordat er minder mensen zijn in de groep van 25 tot 64 jaar, lijkt het aandeel jongeren automatisch groter. Als je de mensen die tijdens de aidscrisis zijn overleden weer zou ‘terugplaatsen’ in de cijfers, dan zou het aandeel jongeren waarschijnlijk wat lager uitvallen.
Toch is het aannemelijk dat het aandeel jongeren binnen de LHBTQIA+-gemeenschap ook zonder die ‘correctie’ iets hoger zou zijn dan gemiddeld. Onderzoek laat zien dat jongeren zich vaker identificeren als biseksueel, panseksueel of non-binair, en dat die termen nu breder worden gebruikt.
Daarnaast is er voor jongeren veel betere informatie, medische zorg en ondersteuning beschikbaar. Hiv is tegenwoordig goed behandelbaar en komt in Nederland nog maar beperkt voor, mede dankzij preventiemiddelen zoals PrEP.
Kort samengevat:
De manier waarop leeftijden zijn verdeeld binnen de LHBTQIA+-gemeenschap is geen toeval. Die verdeling vertelt een verhaal. Het laat zien hoe groot de schade is die de aidscrisis heeft aangericht in de jaren tachtig en negentig. Die schade zie je terug in het gemis van duizenden LHBTQIA+’ers uit Generatie X en de oudere millennials. Door hun afwezigheid zijn andere groepen – jongeren en ouderen – nu relatief groter.
Het is belangrijk dat we deze geschiedenis niet vergeten. De cijfers van nu zijn niet alleen een momentopname, maar ook een spiegel van het verleden. Door die geschiedenis te kennen, kunnen we beter begrijpen wat er vandaag speelt – en waarom het zo belangrijk blijft om te zorgen voor goede voorlichting, zorg en steun voor de LHBTQIA+-gemeenschap.
Foto: Freepik
REGGY DE GROOT
Hoofdredacteur
Jouw steun maakt het verschil!
Queer Nederland draait op de inzet en passie van een geweldig en uniek team dat zich dagelijks inzet om onze lhbtiq+ community van relevante en diepgaande content te voorzien. In deze roerige tijden is het essentieel dat we onze verhalen blijven vertellen, maar daarvoor hebben we jouw hulp nodig! Door Queer Nederland te steunen draag je bij aan het vertellen van meer diverse verhalen en het creëren van frisse content die bijdraagt aan de zichtbaarheid, acceptatie en emancipatie van de lhbtiq+ gemeenschap.
Steun de toekomst en doneer wat je kunt missen. Of het nu €5, €50, €500 of een ander bedrag is, jouw bijdrage helpt ons om een onafhankelijk en breed gedragen lhbtiq+ platform van Nederland te creëren.